Düzgün Doğrusal Hareket

Düzgün doğrusal hareketin tanımı.
Bir cismin doğrusal bir yol boyunca eşit zaman aralıklarında eşit yollar almak suretiyle yaptığı harekete Düzgün Doğrusal Hareket denir.
Düzgün doğrusal hareketle ilgili Konum-Zaman, Hız-Zaman, İvme-Zaman grafikleri aşağıdaki gibidir.

Konum-Zaman grafiğinin eğiminden cismin hızını elde ederiz.

Hız-Zaman grafiğinin eğimi sıfırdır; ancak grafikte gösterilen doğru parçasının altında kalan dikdörtgenin alanı bize cismin aldığı yolu verir.

Son olarak İvme-Zaman grafiğini incelersek, hız değişimi sıfır olduğu için ivmenin de sıfır olduğunu görürüz.

Evren hakkında

"Herhangi bir şekilde gördüğün, duyduğun her şey sana özeldir. Kendi algılayış şeklinle kendine bir evren yaratırsın. Onun için evrende algıladığın her şey sana özeldir."

otostopçunun galaksi rehberi.








küçük kardeş

İson Kuyruklu Yıldızı Güneşe Teğet Mi Geçecek?

 İson Kuyruklu Yıldızı Güneşe Teğet Mi Geçecek?

 cevap: Hayır!(öyleyse yazının gerisini okumaya gerek var mı?)

Öncelikle ISON Kuyruklu Yıldızı Nedir? Sorusunun Cevabına bakalım:

ISON kuyruklu yıldızı nam-ı diğer C/2012 S1 21 Eylül 2012'de Vitali Nevski ve Artyom Novichonok tarafından keşfedilmiştir. Bilimsel adı C/2012 S1 olan kuyruklu yıldızımız Rusya'daki, International Scientific Optical Network (ISON) adlı bilimsel araştırma kuruluşu tarafından keşfedildiği için haliyle ISON kuyruklu yıldızı adını almış.

Güneşin çok yakınından geç kuyruklu yıldız sınıfındandır. Kuyruklu yıldızların yansıtma özellikleri yüksek olmayıp kömüre yakın olmakla birlikte ISON kuyruklu yıldızının yansıtma özelliği Ay'dan 15 kat fazladır.

İSON Kuyruklu Yıldızı Güneşe Çarptı Mı?

 

 Bazı astronomlarca asrın kuyruklu yıldızı olmaya aday gösterilen ISON kuyruklu yıldızı, dün Güneş yüzeyinin 1,2 milyon kilometre kadar yakınına geldi ve Güneş tarafından yutuldu : /

Astronomlar, ISON'un çekirdeğinin 0,5 kilometreden daha büyük olması(Kuyruklu yıldızın 29 Nisan'da, Güneş'ten 621,18 milyon kilometre mesafede, Jüpiter'in yörüngesindeyken Hubble teleskobunca belirlenen görüntülerinde çekirdeğinin büyüklüğünün 5-6 kilometre olduğu saptanmıştı çünkü.) nedeniyle Güneş'in yakınından geçişi sırasında paramparça olmayacağı konusunda iyimserdiler ama kısmet işte.

Bu zavallı kuyruklu yıldızın başına gelenler, Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) tarafından canlı olarak yayınlandı. Hatta CNN altyazı geçti.

küçük kardeş

Evde bulut yapımı

 Şişe İçinde Evde Bulut Yapımı(Hem de Türkçe Anlatım)

Evet arkadaşlar yine enteresan bir konuyla daha karşınızdayım. Başlıktan da anlayabileceğiniz gibi artık hepimiz evde bulut yapabileceğiz! Şişe içinde bulut yapımını anlatacağım. Ama öncelikle sorularımızı oluşturalım. Bulut nedir? Şişe içinde bulut nasıl yapılır? Neden şişe içinde bulut yapmalıyım? Aklımı kaçırmış olabilir miyim? Bonus soru; Adında veya soy adında bulut geçen ünlüler kimlerdir?

Bulut nedir?

Bulutu kısaca tanımlarsak, serbest bir hava kütlesinde toplanmış, gözle görülebilir su damlacıkları, buz kristalleri ya da her ikisinin karışımıdır diyebiliriz. Bulutlar bize uzak, atmosfere yakındır:)

Şimdi bu atmosferdeki yoğunlaşan su buharı var ya işte o su buharı küçük su damlacıklarını ve genellikle çooook çok küçük çaptaki buz kristallerini meydana getirir. Bunların milyon hatta milyarlarcası bir arada bulutu oluşturur.

Bulutun ne olduğunu öğrendik şimdi sıra tarifinde:


Malzemeler:

Ateş(küçük bir mum olabilir)
Kibrit(ateşi yakmak için)
ince tahta bi çubuk, çöp şiş olabilir.
2 litrelik pet şişe(tabii ki kapağıyla beraber)

Tarifi:

Şişenin içine azıcık su koyuyoruz ve kapağını kapatıyoruz. Çöp şişi yakıp söndürüyoruz böylece tütmeye başlıyor, o tüten dumanın bir kısmını şişenin kapağını açıp içine çektiriyoruz ve kapağı kapatıyoruz. Şişeyi bir iki defa sıkıp gevşetiyoruz. Vee bulutumuz şişe içinde oluştu bile:)




Evde şişe içinde bulut yapımını aşağıdaki videodan da izleyebilirsiniz.


Videodan her aşamayı takip edebilirsiniz.




Bonus sorunun cevbı: Bulut Aras ve Hakkı Bulut var benim bildiğim, bir de Aras Bulut İynemli. Sahi başka kim vardı?

küçük kardeş

Bilim Kurgu (science fiction)

 

Bilim Kurgu(Kurmalı bilim.. ehe ehe..)

Science Fiction (diyor yabancılar. bir de Pulp Fiction var o başka konu)

Bu yazımızda bilim kurguyu(science fiction, sci-fi) ele alacağım. Nedir bilim kurgu? Bilim kurgu neye denir, neye denmez... Çeşitleri nelerdir, neyle beslenir, gündüz uyur da gece mi avlanır? bunları göreceğiz. efendim bilim kurgu dediğimiz olgu yakın ya da uzak gelecek ile ilgili öykülerin şimdi olsa olması mümkün olmayan bilimsel ve teknolojik alet edevatlarla oluşturulmasıdır. Örneğin uzay gemisi(ama uzaylıların kullandığı alengirli olanlar), ışın kılıcı, zaman makinesi, takılıp durmayan android telefon, format istemeyen windows... daha gider bu.

USS Enterprise yani Yıldız Gemisi Atılgan. Uzay Yolu dizisinden, hey gidi hey ne diziydi bee. Sonra bi ara bilim kurguya merak saran Show TV bunun yerli versiyonu olan "Adını Feriha Koydum Emir'in Yolu'nu çekmişti de ailecek izlemiştik.

Bilim kurgu bazen geçmişi de kurcalayabilir. Mağara devri, taş devri. Sahi yaa şimdi bu açıdan bakınca Fred Çakmaktaş bile bilim kurgu kahramanı gözüktü gözüme.

Bilim kurguyum aga beğenemedin mi?

Bilim kurgu filmler(mesela Star Wars), diziler(lost mesela ha bir de uzaylı zekiye vardı "Turkish science fiction"), bilgisayar oyunları(Tetris (şaka.. şaka..), tiyatro eserleri ve kitaplar(Otostopçunun galaksi rehberi) ve radyo oyunları(Feza'da iki Türk TGRT sunar...) aklıma gelenler.

Otostopçunun galaksi rehberi(the hitchhiker's guide to the galaxy)

Uzaylı Zekiye

 Bilim kurgu hikayelerde; zamanda yolculuk yapabilirsiniz (mesela Geleceğe Dönüş filmindeki gibi), andoid denen akıllı robotlarla takılabilirsiniz, bir o galaksiden bir bu galaksiye uzayüstü hızlarda akbil basmadan seyahat edebilirsiniz, gezegenler arası ışınlanabilirsiniz, süper akıllı bilgisayarlar size evrenin tüm sırlarını açıklayabilir... Bilimkurgu bu olur yani.  Fizik kurallarını hiçe sayabilirsiniz ki en çok da bunu denemek isterdim. Şöyle uzayı zamanı filan bükebilsem neler olur mesela... Sahi yaa bir dahaki yazımın konusu çıktı galiba;
"Uzay zaman bükmece..."

küçük kardeş

The Girl From Tomorrow

Hem mola verelim hem de ingilizcemizi geliştirelim!

The Girl From Tomorrow (Yarınlardan Gelen Kız)

Şimdi burası fizikliblog. anladık... Fizik var, matematik var. Ama sırf bunlarla hayat geçmez. Biraz da mola verelim derslerimize. Bakın ben size ne anlatacağım;

90'lı yıllarda çocukluğunu yaşayanların bildiği efsane dizi "The Girl From Tomorrow(Yarınlardan Gelen Kız)"dan bahsedeceğim sizlere. İşin başlangıcı tuhaf biraz(bilim kurgu dediğin böyle oluyor) geleceğe kadar dayanıyor; 3000 senesinde insanlar dünyada ve hatta güneş sisteminde böyle bir eli yağda, ötekisi balda keyif içinde neredeyse resmen cennette yaşıyorlar. 3000(üç bin ulan, üç bin! tarihe bak) yılının insanlarının amacı 2500 yılında gerçekleşen büyük nükleer felakette ne olduğunu anlamaktır. Tulista, Bruno'nun icat ettiği zaman kapsülü vasıtasıyla 2500 yılına gider ve burada Silverthone(kötü adam) tarafından rehin alınır. Oradan 3000 yılına yolculuk yaparlar ve Silverthone bu sefer Alana'yı(başroldeki hanım kızımız),  rehin alarak 1990'a yolculuk yapar. Alana 1990 yılında Silverthone'dan kaçarak bu senede yaşayan Jenny Kelly'in evine sığınır. Bu arada, Silverthone  zaman makinesi aracılığı ile hepimizin hayalini kurduğu bir şeyi yapmış ve maç sonuçları tahmin işine(bildiğin iddaa) girmiştir. Alana ise Jenny Kelly'le arkadaş olur. Tek derdi zaman makinesini ele geçirip 3000 yılına geri dönmektir. Valla ben olsam ben de beş dakka durmam 1990'da o ne öyle internet yok, whatsapp yok, marmaray yok, metrobüs bile yok!

Şimdi ben bu kadar şeyi niye anlattım? Bi sor evladım niye?. Hayır yani benim anlamadığım taraf şu; niye? Şöyle ki geçen abimle(abi derken lafı geldi söyliyeyim; iyi ki abim var yaw. Ne güzel her işime yardım ediyo. Küçük kardeş olmak süper bişey herkese tavsiye ederim) konuşurken laf bu diziye geldi ve hadi bi internete bakalım belki buluruz dedik ve youtube'da bulduk. Ama dublaj ve alt yazı yok. O zaman dedim ki kendi kendime; olum dedim ben bunu burdan izlesem ne biçim ingilizce öğrenirim haa dedim. Hatta burda da paylaşayım siz değerli fizikli blog okuyucuları da öğrensin. Sonuçta etkili ingilizce öğrenmek ve ingilizceyi kusursuzca(iş ilanlarında dedikleri "fluently english"ten bahsediyorum) konuşmak için; ingilizce e-kitap, makale, dergi vs şeyler okumak yanında bol bol da ingilizce konuşma kayıtları(conversation) dinlemeli ve ingilizce filmler, diziler vs izlemelisiniz. 


 İlk bölümü burdan paylaşıyorum, diğer bölümleri de youtube'dan bulursunuz. bulamazsanız bana da yazabilirsiniz, yardımcı olurum.

 

The Girl From Tomorrow (Yarınlardan Gelen Kız) ilk bölüm s1 e1

hadi koçlarım göreyim sizi.  

küçük kardeş

CERN Deneyi

Büyük Hadron Çarpıştırıcısı

Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC İngilizce "Large Hadron Collider" kelimelerinin başharflerinden oluşan kısaltma.) CERN'de 2008 yılında devreye girip yüksek enerjili parçacık fiziği deneyleri yapılmasına imkân verecek bir projedir. İsviçre - Fransa sınırında, daha önce kullanılmış olan ve yerin 100m altında, çevresi 27 km uzunluğunda olan LEP tünelinde kurulmuştur. Sözü geçen tünel, İsviçre-Fransa sınırının altında, her iki ülkenin de topraklarındadır.

Tünelin çapı 3,8 metredir. Dairesel bir parçacık hızlandırıcısı - çarpıştırıcısı olan LHC, öncelikli olarak protonları ilave olarak da kurşun (Pb) iyonlarını ışık hızı'na çok yakın bir hıza ulaştıracak sonra da deneylerin merkezlerinde çarpıştıracaktır. LHC, SPS den alacağı 450 GeV enerjilik protonları 7000 GeV (yahut 7 TeV ) enerjiye çıkaracaktır. İki proton demetinin birbirlerine çok yakın ama aksi yönde dönmelerini sağlamak için süperiletken elektromıknatıslar kullanılır. Süperiletkenlik sağlamak için mıknatıslar -271 dereceye kadar soğutmaktadır ki bu mutlak sıfırın sadece 2 derece üzerindedir. İki proton demeti 4 deney noktasında birbirleriyle yaklaşık 40 MHz'te çarpıştırılacaktır. Çarpışmalardaki toplam enerji 14 TeV olacaktır.

Çarpışmalarda üretilmesi beklenen mikro kara delikler ve gizemli cisimlerin dünyayı yok edeceği ve solucan delikleri ile zamanda yolculuğun mümkün olabileceği söylentilerine rağmen CERN bilim insanları böyle bir durumun olamayacağını belirtmişlerdir. Standart Modele göre LHC'de kara delik oluşması için gereken şartlar bulunmamaktadır. Bazı genişletilmiş Standart Modellerde bilinen 3 uzay +1 zaman'dan fazla boyutlar olduğu önerilir ve bu boyutlardan dolayı LHC'de mikro kara deliklerin oluşması beklenir. Ama Hawking radyasyonuna göre bu mikro kara delikler çok hızlı ışınım yayarak kısa süre içerisinde kendi kendilerine yok olacaklardır, yani tamamen zararsızdır. Bilim adamlarının bu açıklamasına rağmen ünlü astrofizikçi Michael Gamabunta bu karadeliklerin büyüyerek dünyayı yok edeceğini soylemiştir.

Kaynak : http://tr.wikipedia.org/wiki/Büyük_Hadron_Çarpıştırıcısı

Birim Hücre ve Wigner-Seitz Hücresi

Birim Hücrenin Tanımı Wigner-Seitz Hücresini Çizmek

İki boyutta 5 Bravais örgüsü

1. Kare örgü (a = b , = 90o)
2. Dikdörtgen Örgü (a b , = 90o)
3. Merkezli dikdörtgen örgü (rombik) (a b , = 90o)
4. Heksagonal (Üçgen) örgü (a = b , = 120o (60o))
5. Eğik Örgü (a b , 90o)

BİRİM HÜCRE: Şekilde gösterilen a ve b vektörleri ile oluşturan kapalı alanlar birim hücre, a ve b vektörleri birim hücre vektörleri olarak adlandırılır. ise a ve b vektörleri arasındaki açıdır. 3 boyutta ise c birim hücre vektörü de göz önüne alınmalıdır. 

PRİMİTİF (İLKEL) HÜCRE: En küçük hacimli ve tek örgü noktası içeren hücredir. Bir örgüdeki bütün mümkün primitif hücreler aynı hacme sahiptir. 2 boyutlu örgü tiplerinde gösterilen Kare, Dikdörtgen, Heksagonal ve Eğik örgüler primitif hücre, Merkezli dikdörtgen örgü ise primitive hücre değildir, çünkü iki örgü noktası içermektedir ve bu nedenle en küçük hacimli hücre değildir.

İki tip primitif hücre vardır. Biri; herbir en yakın örgü noktasının birim vektörlerle bir araya getirilerek oluşturulan ve köşelerindeki örgü noktalarının hücreye katkısı toplam 1 olan primitif hücre; diğeri ise bir örgü noktası ile en yakın komşularını birleştiren çizgileri dik olarak ortalarından kesen çizgilerin (3 boyutlu durumda düzlemlerin) oluşturduğu ve yalnızca merkezinde bir örgü noktası içeren Wigner-Seitz hücresi olarak adlandırılan hücredir.

Wigner-Seitz Hücresi Nasıl Çizilir?

	Bir örgü noktası seçin ve buna en yakın komşularını birleştiren çizgileri çizin.
	Çizgilere dik olan ve ortalarından geçen çizgileri çizin.
	En küçük kapalı  alan WIGNER-SEITZ PRİMİTİF HÜCRESİ dir.

Katı Hal Fiziği Ders Notları Sayfa 3

KRİSTALOGRAFİNİN TEMELLERİ

1. 1 KRİSTALOGRAFİNİN TEMELLERİ

Kristalografi Nedir?

Kristalografi; kristal yapısını inceleyen bilim dalıdır.  Herhangi bir kristalin hangi kristal yapıda olduğu kristalografik yöntemlerle belirlenir.

Kristal yapılar uygulanabilir SİMETRİ işlemlerine bağlı olarak türlerine göre sınıflandırılırlar.  Simetri işlemleri gayet iyi bir şekilde Grup Teori yönemleriyle incelenebilir.

Bu dersin içeriğinde basit yapıları ele alacağız ve Grup Teori’ye gereksinimimiz olmayacak.

1.2. ÖRGÜ ve BAZ

ÖRGÜ (LATİS): 3 boyutta periyodik olarak dizilmiş sonsuz noktalar topluluğudur. Her noktanın çevresi geometrik olarak bakıldığında özdeştir yani latis mükemmel öteleme simetrisine sahiptir. Bu sayede örgüdeki bütün noktalar  a, b  ve c birim vektörleriyle tanımlanabilir:

  

r = ua + vb+ wc       u, v, w tam sayıdır.

 Birim örgünün vektörlerden yararlanılarak oluşturulması

Bir katı cismin kristal yapıda olması için kesinlikle öteleme simetrisine sahip olması gerekir.

Doğada simetri işlemlerinin getirdiği kısıtlamalar nedeniyle Bravais (1845) örgüleri olarak adlandırılan 2 boyutta 5 ve 3 boyutta 14 örgü tipi bulunmaktadır.

 

İki boyutta 5 Bravais örgüsü

1. Kare örgü (a = b , = 90o)
2. Dikdörtgen Örgü (a b , = 90o)
3. Merkezli dikdörtgen örgü (rombik) (a b , = 90o)
4. Heksagonal (Üçgen) örgü (a = b , = 120o (60o))
5. Eğik Örgü (a b , 90o)

Katı Hal Fiziği Ders Notları Sayfa 2

Katı Cisimler ve Kristal Yapıları

KATI HAL FİZİĞİ I

I.BÖLÜM

      KRİSTAL YAPI

GİRİŞ

Katı Hal Fiziği; doğadaki katı cisimlerin fiziksel özelliklerini inceler. Son yıllarda “Yoğun Madde Fiziği” olarak adlandırılmasının temelinde bu fizik dalının sıvılar, sıvı metaller, sıvılaştırılmış gazlar, erimiş tuzlar, sıvı kristaller vb. konularını içermesi yer almaktadır.

Bu dersin içeriği yalnızca katı cisimler olacağı için Katı Hal Fiziği olarak adlandırılmaktadır.

Doğada katı cisimler, atomlarının yerleşimine göre 3’e ayrılırlar:

1. Kristal Katılar: Atomların düzenli olarak yerleştiği yapılardır.

2. Polikristal Katılar: Bölgesel olarak kristal yapılara sahiptirler ama bir bütün olarak bakıldığında tek kristal özelliği göstermezler.

3. Amorf (Düzensiz yapılar) Katılar: Atomları rastgele yerleşmiştir.

Skaler ve Vektörel Büyüklükler

Bilim camiasında kullanılan iki tip büyüklük vardır. Skaler ve Vektörel büyüklükler. Skaler büyüklükler herhangi bir yönü veya doğrultusu olmayan, sadece miktar belirten büyüklüklerdir. Uzunluk(m, cm), kütle(kg, gr), hacim(lt, cm3), zaman(s), sıcaklık(Co, enerji(J) gibi özellikler skaler büyüklükler ile ifade edilirler.

Vektörel büyüklükler ise belirli bir başlangıç noktası,yönü, doğrultusu ve şiddeti(büyüklüğü) olan niceliklerdir. Hız, ivme, kuvvet, momentum, elektrik ve magnetik alan gibi fiziksel nicelikler vektörel büyüklüklerdir. Sadce bir büyüklüğü değil, bir yönü ya da yönelimi de ifade ettiklerinden özel kurallara göre toplanırlar. Fiziksel hesaplamalarda önemli bir yere sahiptirler.

"500 km yol kaldı" ya da "bu gün hava 30Co" veya "bakkaldan 5lt süt aldım" derken skaler büyüklüklerden bahsederiz.

"Otomobil 300km/h hızla kuzey-doğuya doğru gidiyor" veya "burda manyetik alan sayfa düzleminin içine doğrudur" dediğimizde vektörel büyüklüklerden bahsetmiş oluruz.

Vektörel büyüklükler fizik için çok önemlidir. Onlar olmadan doğru bir hesaplama yapılamaz. Vektörlerin toplanması, çıkarılması ve çarpılması özel kurallar ile olur. Bu kurallara daha sonraki yazılarda değineceğim. Vektörlerin ve vektörel hesaplamaların başlangıçta iyi öğrenilmesi gerekmektedir. Vektörel hesap fiziğin temelidir diyebilirim. Onu baştan iyi kavrarsanız ilerde sıkıntı çekmezsiniz. Eğer fizikle ilgileniyorum ya da fizikle uğraşacağım diyorsanız ilk olarak bu kavramları iyi kavrmalısınız. Hepinize iyi çalışmalar dilerim.

Turgut Arslan